Kerstkaarten blijven een geliefde traditie om warmte en verbondenheid uit te drukken, ook in het digitale tijdperk. Steeds meer mensen stellen kritische vragen over de milieu-impact van deze traditie. Ecologische kerstkaarten, eco kerstkaarten, eco friendly kerstkaarten, of milieuvriendelijke kerstkaarten, hoe je ze ook noemt, ze zijn daarom sterk in opkomst. Wat maakt deze kaarten duurzamer, hoe herken je ze, en welke keuzes kun je als bewuste verstuurder maken? Hier vind je antwoorden op alle vragen die online leven over ecologische kerstkaarten, ondersteund door feiten, trends en praktijkvoorbeelden van diverse duurzame aanbieders in Nederland.

Ecologische kerstkaarten zijn kaarten die met een zo gering mogelijke milieu-impact zijn geproduceerd. Dit betekent onder meer: het gebruik van duurzaam gewonnen en/of gerecycled papier, plantaardige inkten, zo min mogelijk chemische toevoegingen, lokale productie en klimaatvriendelijke bezorging. Deze kerstkaarten zijn vaak ook plasticvrij verpakt. Door deze keuzes veroorzaken ze minder CO2-uitstoot, dragen bij aan minder afval en uitputting van grondstoffen, en ondersteunen soms biodiversiteit (denk aan kaarten die je kunt planten voor bloemen of kruiden!).

• Minder grondstofgebruik: Gerecycled papier of papier uit reststromen vermindert de vraag naar verse houtvezels.
• Minder energie en water: De productie van gerecycled papier kost gemiddeld 50% minder energie en water dan nieuw papier.
• Bevordering van biodiversiteit: Een deel van de eco-kaarten bevat zaden, zodat ze na gebruik kunnen uitgroeien tot planten.
• Biologisch afbreekbaar: Veel ecologische kaarten laten geen schadelijke resten achter als ze worden weggegooid.

Eco friendly kaarten stimuleren consumenten om duurzamere keuzes te maken en inspireren ze anderen om ook milieubewuster te handelen. Een mooie gedachte, zo rond de feestdagen. Hiermee zijn ze niet alleen stijlvol, maar dragen ze ook bij aan bewustwording rondom milieu en klimaat.

Een kerstkaart mag zich eco friendly noemen als hij zoveel mogelijk voldoet aan een aantal milieukeurmerken (zoals FSC, PEFC, EU Ecolabel) of aantoonbaar gemaakt is van gerecyclede of hernieuwbare materialen zonder schadelijke toevoegingen. De meest voorkomende kenmerken:

• Gemaakt van 100% gerecycled papier óf van restvezels uit landbouw, tomaten, tulpen of zelfs olifantengras, ongebleekt natuurkarton
• Gedrukt met plantaardige of watergedragen inkt
• Plasticvrije verpakking en verzending
• Productie gebeurt klimaatneutraal of met groene stroom
• CO2-neutraal verzenden, dit is niet bij elke bezorgdienst een standaard optie

Bovendien letten producenten van eco friendly kerstkaarten vaak op lokale productie. Door de productie en distributie dichter bij huis te houden, worden transportkilometers en bijbehorende emissies gereduceerd. Dit draagt bij aan de milieuvriendelijkheid van kerstkaarten eco van origine. Hier hou ik bij Grafiquelien bijvoorbeeld rekening mee.

Eco kerstkaarten herken je aan de volgende zaken:

• Vermelding van keurmerken: FSC, PEFC, EU Ecolabel of het symbool van gerecycled papier staan aangegeven op de kaart of verpakking. Hoewel dit niet op de kerstkaarten van Grafiquelien vermeldt staat, zijn ze wel degelijk FSC gecertificeerd. Er zijn hier ook allemaal bureaucratische regels waardoor het op dit moment nog niet op alle producten zichtbaar is. 
• Visuele kenmerken: Het papier dat ik kies voor de wenskaarten van Grafiquelien is spreekt eigenlijk voor zich. Het voelt iets stugger, is niet kraakhelder wit, want het is niet gebleekt, ik noem het meestal offwhite of crème, en bevat soms zichtbare vezels of ‘vlokken’, een natuurlijke uitstraling. Een goed voorbeeld hiervan is de envelop die ik gebruik voor de wenskaarten. Hierdoor zijn ecologische kerstkaarten vaak direct te onderscheiden van standaard kaarten.
• Informatie op het product: Op de website of de verpakking staat meestal uitleg over de materiaalkeuze en productiewijze. Ik vermeld je hierover met alle plezier extra informatie.
• Plantbare kaarten: Kaarten van groeipapier zijn dikwijls iets zwaarder, en er staat uitleg over het planten van de kaart. Deze unieke eigenschap maakt ze bijzonder herkenbaar.

Dus let goed op het gebruikte papier, gevoel, geur, eventuele stempels en keurmerken en check de omschrijving bij oplevering voor eco elementen. Let op, een stempel zegt echt niet alles.

De meest gebruikte materialen voor ecologische kerstkaarten zijn:

• Gerecycled papier: Vaak afkomstig van oud papier, karton of restpapier uit de voedsel- en landbouwindustrie, zoals tomaten- of tulpenafval en zelfs olifantsgras. Dit afval wordt verwerkt tot een nieuwe grondstof, wat afval reduceert en het gebruik van nieuwe bomen beperkt.
• Groeipapier: Dit innovatieve papier is verwerkt met zaadjes van bloemen, kruiden of groenten en volledig biologisch afbreekbaar. Als je de kaart plant, groeit er iets moois!
• Kraftpapier: Onbehandeld, stevig papier met een kenmerkende bruine kleur, meestal gemaakt van gerecyclede vezels.
• Plantaardige inkten: Inkt op basis van soja, lijnzaad of andere plantaardige oliën, vrij van zware metalen en giftige oplosmiddelen. Plantaardige inkt is veiliger voor het milieu omdat de productie en het afval minder schadelijk zijn.
• Enveloppen van gerecycled papier: Zelfs de enveloppen van eco kerstkaarten zijn vaak hergebruikt of van groeipapier.

Ik vermijdt liefst het gebruik van glanslaminaat, plastic, zware metalen, bleekmiddelen en andere schadelijke chemicaliën. Als het niet nodig is, en dat is het heel vaak echt niet, kies ik anders. Waar mogelijk zijn de kaarten composteerbaar en volledig vrij van microplastics of onnodige coatings.

De prijs varieert afhankelijk van materiaal, oplage en personalisatie. Gemiddeld zijn ecologische kerstkaarten 10% tot 30% duurder dan standaardkaarten, vooral bij kleine oplages. Sommige aanbieders bieden echter scherpe staffelkortingen waardoor de meerprijs bij grotere aantallen minimaal is. Reken voor enkelvoudige kaarten op €1,20 tot €2,50 per stuk (ex. envelop) en voor grow paper kaarten ‘plantbaar’ op €2,00 tot €3,30 per kaart. De hogere kosten zijn te verklaren door duurdere grondstoffen, duurzamere productie, en lagere volumes. Daarbij zijn mijn gewone wenskaarten van een royaler formaat dan de gemiddelde wenskaart. Een wenskaart die je bij mij kiest, wordt vaak gestuurd voor een speciaal moment. De kaart wordt hierdoor bijna altijd nog lang bewaard.

Steeds meer consumenten bewust voor een kerstkaart eco van aard, omdat de meerkosten opwegen tegen het positieve effect op het milieu en de unieke uitstraling van eco friendly kerstkaarten. Bedrijven waarderen bovendien het duurzame imago dat gepaard gaat met het sturen van ecologische kerstkaarten.

Ja! Personalisatie is tegenwoordig heel gebruikelijk bij eco kerstkaarten, zowel voor particulieren als bedrijven. Alhoewel ik geen online ontwerpmodule heb, kan ik dit samen met jou in orde maken. Jouw ideale kaart voor jouw bedrijf, organisatie, of misschien verstuur jij zelf wel een grote oplage aan kerstkaarten. Denk aan het toevoegen van je eigen foto’s, teksten of een logo. Zakelijke kerstkaarten kun je op deze manier voorzien van huisstijl, bedrijfslogo en persoonlijke boodschap voor een professionele uitstraling. 

Let op: sommige papiersoorten en druktechnieken hebben een beperking, bijvoorbeeld bij groeipapier is niet elke felle kleur mogelijk door het natuurlijke papier. Bij de eco kerstkaarten van Grafiquelien, is dit met het papiersoort geen probleem. Personalisatie wordt vaak gezien als meerwaarde: een eco kerstkaart met persoonlijke boodschap benadrukt het duurzame én persoonlijke karakter van je kerstgroet.

• Positieve impact op milieu en klimaat: Minder schade aan bossen, minder water- en energieverbruik, lagere CO2-uitstoot.
• Duidelijk duurzaam statement voor gever en ontvanger: Mensen waarderen de aandacht voor mens, milieu en toekomst.
• Natuurlijke en vaak stijlvolle uitstraling van het product: Ecologische kerstkaarten zijn origineel, modern en hebben een authentiek karakter.
• Unieke extra’s: Plantbare kaarten groeien uit tot bloemen of kruiden.
• Stimuleert bewuster consumentengedrag en kan inspireren tot meer duurzame keuzes in de omgeving.
• Steeds vaker lokaal geproduceerd, dus minder transportkilometers. Dat deed ik voor grafiquelien dus eigenlijk altijd al.
• Veel keuzes voor bedrijven én particulieren.
• Mogelijkheid tot personalisatie voor nog meer impact.
• Biologisch afbreekbare of recyclebare reststromen.

Door te kiezen voor kerstkaarten eco maak je als afzender daadwerkelijk een verschil en draag je actief bij aan een duurzamere wereld.

De productie van eco friendly kerstkaarten vraagt aantrekkelijke zorg voor het milieu door verduurzaming op alle stappen:

• Gebruik van gerecyclede en snel-hergroeibare vezels: Hierdoor hoeven er minder bomen te worden gekapt.
• Milieuvriendelijke inkten: Ze zijn gebaseerd op plantaardige oliën en bevatten geen zware metalen of andere gevaarlijke stoffen.
• Efficiënte productieketens: Minder afval, verspilling, water- en energieverbruik. Door afval te recyclen of te gebruiken in het productieproces, blijft de ecologische voetafdruk klein.
• CO2-compensatie: Bij Grafiquelien kies ik er altijd voor te investeren in bomen planten of andere projecten om de resterende voetafdruk te compenseren.
• Lokaal produceren: Door dichter bij de klant te produceren wordt de reisafstand (en dus uitstoot) kleiner.

Het klassieke voorbeeld is de groeikaart (ook wel bloeikaart of grow paper genoemd), die volledig biologisch afbreekbaar is. Dit papier bevat zaden, en kan na de feestdagen in de grond worden geplant – het papier lost op, de zaden kiemen tot bloemen, kruiden of groenteplanten.
Ook kaarten van gerecycled of onbewerkt papier zonder lak, plastics of verven zijn vaak 100% composteerbaar. Controleer altijd bij de aanbieder of de kaart composteerbaar is bij het GFT-afval, of gooi hem anders bij het oud papier, ook helemaal goed.

Biologisch afbreekbaarheid is belangrijk omdat het ervoor zorgt dat na gebruik geen microplastics of schadelijke stoffen achterblijven in het milieu.

De vraag naar duurzame wenskaarten is de laatste jaren fors gestegen. Volgens branchegegevens groeit de verkoop van eco kerstkaarten jaarlijks met 10-20%. Vooral onder jonge gezinnen en bedrijven neemt de populariteit toe. Voor bedrijven is het een manier om maatschappelijk verantwoord ondernemen te tonen; consumenten kiezen eco kaarten vooral vanwege de duurzame uitstraling én het bijzondere effect (zoals een kaart die uitgroeit tot bloemen).

• Enkel bij Growingpaper alleen al werden in 2023 meer dan 250.000 plantbare kaarten verkocht.
• De grootste groei zit in het aanbod met personalisatie en in de plantbare groeikaarten.

Over het geheel bestond in 2023 ruim 18% van het totale aanbod kerstkaarten uit eco friendly kerstkaarten, een stijging van ruim 60% ten opzichte van vijf jaar eerder. De verwachting is dat dit aandeel blijft groeien. Grafiquelien heeft altijd voor eco friendly gekozen, en is hiermee dus echt al meer dan 15 jaar een voorloper.

• Mag een eco kerstkaart bij het oud papier? Ja, meestal wel – tenzij de kaart groeipapier met zaden bevat, die horen bij het GFT of in de tuin.
• Zit er verschil tussen eco, bio en duurzame kerstkaarten? “Bio” verwijst meestal naar biologische grondstoffen, “eco” naar milieu(minder)belastend, terwijl duurzaam een overkoepelende term is. De meeste serieuze aanbieders combineren deze eigenschappen.
• Kan ik als particulier én als bedrijf eco kerstkaarten bestellen? Ja, vrijwel alle aanbieders leveren aan beiden. Bedrijven kunnen extra personaliseren en grotere staffelkortingen krijgen.
• Welke aanbieders bieden eco-kerstkaarten? Kijk hier eens rond bij Grafiquelien.
• Zijn er ecologische kerstkaarten voor goede doelen? Ja. Bij sommige producenten ondersteun je met elke aankoop een maatschappelijk of ecologisch project. Kijk bijvoorbeeld naar collecties waarbij een deel van de opbrengst wordt gedoneerd.

Een veelgestelde vraag: is een digitale kerstkaart niet nóg duurzamer dan een fysieke eco kerstkaart? Digitale kaarten lijken qua milieu-impact inderdaad klein: geen papier, geen transport, geen fysiek afval. Let op, dit is een vertekend beeld. Blijft de digitale kaart bewaard op een server, en laat je ‘m staan in je mailbox? Dan durf ik de discussie wel aan te gaan wat uiteindelijk duurzamer is.

Veel ontvangers ervaren een tastbare kaart als persoonlijker en waardevoller. Ecologische kerstkaarten leveranciers zijn doorgaans zorgvuldiger met grondstoffen en afval. Uit onderzoek blijkt bovendien dat fysieke wenskaarten langer bewaard blijven, terwijl digitale kaarten snel worden vergeten of verwijderd.

• Vraag gerust naar keurmerken of een uitleg over duurzaamheid
• Kies voor personalisatie om de kaart extra betekenisvol te maken
• Kies een aanbieders die lokaal produceren voor minder transport
• Gebruik eventueel een envelop van gerecycled papier
• Communiceer op de kaart waarom je voor ecologische kerstkaarten koos; dat inspireert anderen!

Eco kerstkaarten zijn een prachtig en betekenisvol alternatief voor standaard kerstkaarten. Door te kiezen voor ecologische materialen, milieuvriendelijke productie, en mogelijkheden voor personalisatie, geef je je kerstgroet een extra waardevolle boodschap mee én draag je bij aan een betere wereld. Of je nu kiest voor groeipapier, gerecycled papier of kaarten waarbij je ook een goed doel steunt: duurzaam kerst vieren begint misschien wel bij iets kleins als een kaart. Zo geef je niet alleen een glimlach, maar ook een groenere toekomst cadeau.