Het verlies van een dierbare is een van de meest ingrijpende gebeurtenissen die iemand kan meemaken. In deze moeilijke tijd tonen vrienden, familieleden en collega’s hun medeleven door het sturen van een kaart met een sterkte-wens. Maar, wanneer verstuur je zo’n kaart? Wat schrijf je erop? Wat zijn de grootste valkuilen, en wat is eigenlijk het verschil tussen een kaart sterkte overlijden en een rouwkaart? In dit uitgebreide artikel krijg je antwoord op deze vragen, aangevuld met feiten, cijfers, tradities en veelgestelde vragen. Deze antwoorden zijn gebaseerd op adviezen van experts en inzichten uit onderzoeken naar rouw en rouwverwerking.

Een kaart sterkte overlijden wordt ook wel een condoleancekaart of sterktekaart genoemd. Dit is bedoeld voor mensen die een verlies meemaken. Op zo’n kaart betuig je je deelneming, dat betekent eigenlijk dat je een warm gebaar naar iemand stuurt. Je laat zien dat je meeleeft door een troostend berichtje te sturen. Zo bied je steun in de periode na het overlijden. In tegenstelling tot de rouwkaart, waarbij de familie het overlijden van hun dierbare bekendmaakt, is een sterktekaart altijd een reactie of blijk van medeleven vanuit de omgeving. Bijna alle culturen kennen de gewoonte om op een respectvolle manier steun te betuigen, en wenskaarten spelen hierin een grote rol. In Nederland ontvangt ongeveer 90% van de nabestaanden één of meerdere kaarten na een verlies.
Traditionele sterktekaarten zijn vaak voorzien van ingetogen kleuren, sobere afbeeldingen (bloemen, kaarsen, natuur) en bevatten een korte persoonlijke boodschap.

Een kaart sterkte overlijden richt zich altijd op de nabestaanden. Dit kunnen partners, kinderen, ouders, broers, zussen, andere familieleden, vrienden of collega’s zijn.
De manier waarop je iemand sterkte toewenst hangt af van jouw band met de ontvanger. Voor collega’s of kennissen volstaat een beknopte en formele boodschap, terwijl voor familie of goede vrienden vaak persoonlijkere, langere teksten worden geschreven. Het is in Nederland een ongeschreven regel dat je iets  laat horen na een overlijden in de kring van mensen die je nabij is.

Het advies is om een kaart sterkte overlijden zo snel mogelijk na het bericht van het overlijden te sturen. Ideaal is binnen enkele dagen tot maximaal twee weken. Direct na het horen van het overlijden is gangbaar en gewenst, maar ook na de uitvaart mag nog steeds een kaart gestuurd worden. Uitvaartprofessionals geven aan dat kaarten die tot vier weken na het overlijden worden gestuurd door 84% van de ontvangers alsnog als steunend en welkom worden ervaren. Mocht je later zijn, licht dit dan kort toe op de kaart. Laat je vooral niet tegenhouden om juist ook later nog een kaart te sturen. Elke vorm van liefdevolle aandacht is, zeker in een rouwproces wenselijk.

Er bestaat geen officiële termijn, maar in de praktijk geldt een ongeschreven regel van twee weken. Onthou vooral dat je het niet verkeerd kan doen. Het belangrijkste is dat je laat weten dat je meeleeft, liever laat dan nooit. Soms horen mensen pas laat van het overlijden; het sturen van een kaart wordt dan vrijwel altijd gewaardeerd. Mocht het zo voor je voelen kan je het kort uitleggen (‘Sorry dat ik nu pas schrijf…’ of ‘Ik hoorde het nieuws helaas pas recent’). Niets laten horen wordt volgens onderzoek veel pijnlijker gevonden dan een late kaart. 

Jouw tekst op een kaart sterkte overlijden hoeft heus niet ellenlang te zijn.
Oprechtheid, integer zijn, meeleven, dat is het enige wat je hoeft te doen. Standaardonderdelen van een boodschap zijn:

• Een sterktewens of het toewensen van veel kracht
• Een persoonlijke herinnering of anekdote, natuurlijk wel gepast
• Eventueel een aanbod tot hulp of steun, en hier dan ook concreet in te zijn

Voorbeelden van veelgebruikte teksten:

• Gecondoleerd met het verlies van [naam], veel sterkte gewenst.
• Ik wens je kracht en liefde om dit verlies te dragen.
• Woorden schieten tekort, ik denk aan jullie.
• Dat de herinneringen aan [naam] een bron van troost mogen zijn.

Voor een collega:
‘Veel sterkte met dit verlies. We zullen hem/haar missen op het werk.’

Er zijn talloze mogelijkheden, van formeel tot persoonlijk. Veelgebruikte teksten zijn onder andere:

• ‘Met innige deelneming.’
• ‘Heel veel sterkte in deze moeilijke tijd.’
• ‘Gecondoleerd met dit enorme verlies.’
• ‘We leven met jullie mee.’
• ‘Mogen mooie herinneringen je troost bieden.’

Voor langere of persoonlijke berichten kun je denken aan een anekdote, een kort gedicht, bijvoorbeeld van Toon Hermans: ‘Omdat er liefde is, bestaat er geen voorbij…’, of specifieke woorden die bij de overledene passen. Ook Engelse teksten komen voor, bijvoorbeeld: ‘Our sincere condolences for your loss.’

• Praat niet te veel over jezelf: de aandacht moet bij de ontvanger liggen.
• Vermijd clichés als ‘ik weet precies hoe je je voelt’; dit kan kwetsen, want rouw is persoonlijk.
• Blijf respectvol, maak geen ongepaste grappen of luchtige opmerkingen.
• Vermijd onpersoonlijke, ongeïnteresseerde formulieren: schrijf de naam en iets persoonlijks als dat kan.
• Vermijd ongevraagde adviezen ‘Blijf sterk’, ‘Je moet doorgaan’.
• Zorgvuldig taalgebruik: controleer op spelfouten en onjuiste namen.

Een rouwkaart wordt door de nabestaanden zelf verstuurd om het overlijden te melden. Hierop staan vaak gegevens over de uitvaart en opties voor condoleance. Een kaart sterkte overlijden is juist bedoeld voor mensen uit de omgeving die de nabestaanden willen steunen na het verlies. Met andere woorden: een rouwkaart komt van de familie, een sterktekaart komt van buitenaf als steun.

Zeker, persoonlijke omstandigheden vragen om aangepaste woorden. Voor ouders, kinderen, partners, vrienden of collega’s zijn de teksten vaak net even anders:

• Bij verlies van een ouder: Gecondoleerd met het verlies van je vader/moeder. Heel veel sterkte in deze moeilijke tijd.
• Bij verlies van een kind: Er zijn geen woorden voor dit enorme verlies. Ik wens jullie alle kracht, liefde en steun.
• Bij verlies van partner: Mijn gedachten zijn bij je. Ik wens je sterkte en troost.
• Bij een collega: Veel sterkte met het verlies van [naam]. We zullen hem/haar missen.

De handgeschreven, papieren kaart sterkte overlijden blijft het meest gewaardeerd vanwege de persoonlijke aandacht die eruit spreekt. Toch is het in deze tijd heel gebruikelijk om ook via digitale wegen, zoals e-mail, WhatsApp of online condoleance-registers, condoleances over te brengen. Belangrijk is dat het bericht persoonlijk en weloverwogen is. Een fysiek kaartje kan later worden bewaard; een digitaal bericht is sneller, maar vaak vluchtiger. Een handgeschreven kaart wordt hoger gewaardeerd dan een digitaal bericht. Mijn eigen ervaring is ook, dat die digitale berichten lang niet altijd op een gepast moment binnenkomen. En voelen daarom niet altijd even helpend en troostend.

Onderzoek onder nabestaanden laat zien dat maar liefst 75% van de mensen het ontvangen van een kaart sterkte overlijden als steunend en troostrijk ervaart. Veel nabestaanden bewaren de kaarten en lezen ze in de maanden na het verlies vaak opnieuw. Eén warme zin betekent vaak meer dan een overdreven lange tekst. Ook late kaarten of eenvoudige woorden worden erg gewaardeerd. Het signaal dat iemand aan hen denkt, is belangrijker dan de exacte formulering.

Volgens rouwonderzoeken ontvangt gemiddeld 92% van de nabestaanden ten minste één kaart sterkte overlijden na een overlijden in de familie. Van de jongeren tot 30 jaar stuurt circa 77% een bericht of wenskaart. In de groep boven de 50 doet 94% dit bijna altijd. Meer dan de helft van de ontvangen kaarten wordt minstens zes maanden bewaard, een derde zelfs jaren. Digitale condoleances worden bij grotere families wel eens afgedrukt of samengevoegd in een herinneringsboek.
Jaarlijks gaan er meer dan een miljoen condoleancekaarten per post in Nederland rond, los van de groeiende stroom digitale berichten.

Het sturen van een kaart sterkte overlijden is meer dan een traditie; het is een uiting van medemenselijkheid die helpt bij de rouwverwerking. Onderzoek wijst uit dat mensen die merken dat er aan hen gedacht wordt, minder gevoelens van extreme eenzaamheid ervaren in de eerste maanden na een verlies. Zelfs als je niet weet wat je moet schrijven, is een simpel kaartje met een korte wens altijd beter dan niets doen. Een persoonlijke noot of herinnering maakt de kaart vaak extra waardevol.

Hoewel het sturen van een kaart sterkte overlijden wereldwijd veel voorkomt, zijn er opvallende verschillen per cultuur en land. In landen als Groot-Brittannië en de Verenigde Staten zijn kaarten soms nog formeler dan in Nederland. In Zuid-Europese landen is men juist emotioneler en uitgebreider in condoleances. Digitale platformen voor online condoleances zien we vooral groeien in stedelijke gebieden. In sommige culturen is het gebruikelijk om naast een kaart ook bloemen of eten te brengen. In Nederland houden we het meestal bij een kaart. Soms sturen we ook bloemen.

• Stuur de kaart zo spoedig mogelijk en onthoudt: liever laat dan nooit.
• Noem de naam van de overledene en, indien passend, de band of een herinnering.
• Bedenk je dat nabestaanden in een emotioneel zware periode zitten: houd het respectvol en persoonlijk.
• Perfectionisme is niet nodig; oprechtheid is het fijnst voor iedereen.
• Controleer op spelfouten en correcte naamgeving.
• Ook online is het mogelijk om een sterkte kaart bij overlijden te sturen mogelijk. Persoonlijke en oprechte aandacht blijft het belangrijkst.

Hoe lang na het overlijden kun je nog een kaart met sterkte sturen?

Bij voorkeur binnen twee weken. Later sturen is geen probleem, voelt dat niet helemaal fijn, geef dan een korte uitleg, dit wordt altijd gewaardeerd.

Welke fouten moet je vermijden op een kaart met sterkte overlijden?

Vermijd clichés, adviezen, een te luchtige toon, onpersoonlijke formulieren en slordigheden. Respect en aandacht staan voorop.

Wat schrijf je op een kaart met sterkte bij overlijden?

Kies voor een oprecht bericht, bied steun en eventueel een herinnering of aanbod tot steun. Gebruik korte, duidelijke zinnen.

Welke teksten passen op een kaart met sterkte overlijden?

Korte zinnen als ‘Met innige deelneming’, of persoonlijker: ‘Ik wens je kracht toe bij dit verlies.’

Wanneer stuur je een sterkte kaart na overlijden?

Zo spoedig mogelijk na het bekend worden van het overlijden; meestal binnen enkele dagen tot twee weken.

Wat is het verschil tussen een sterkte kaart overlijden en een rouwkaart?

Een rouwkaart is het officiële bericht van overlijden vanuit de familie, een kaart sterkte overlijden is een blijk van medeleven van buitenaf.

Voor wie is een kaart met sterkte bij overlijden bedoeld?

Voor de nabestaanden: familieleden, partners, vrienden, kennissen of collega’s van de overledene.

1. vanderspekuitvaart.nl
2. pc.nl
3. urnwinkel.be
4. kaartje2go.nl
5. weversuitvaart.nl
6. uitvaartverzekeringen.net